شهر جهانی | مافیای صنعت ساختمان می‌تازد
ساختمان‌های غیرمجاز و بی‌کیفیت که یکی پس از دیگری در یزد ساخته می‌شوند، یکی از آسیب‌های جدی این شهر جهانی است، به نحوی که ۶۵ درصد ساخت‌وسازهایی که هم‌اکنون انجام می‌شود، غیرمجاز است.
یزد از جمله شهرهایی است که به شکل افقی توسعه یافته و آپارتمان سازی در آن تا یک دهه پیش رونقی نداشته است.
این شهر که هنر معماری آن شهره عالم شده و روزگاری استاد بناهایش ساختمان‌هایی می‌ساختند که ۵۰۰ سال عمر کرده و بسیاری از آنها حالا به عنوان یک میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی، ثبت جهانی شده‌اند، سال‌هاست که اسیر ساختمان‌سازی‌های بی‌کیفیت شده و برخی سازه‌های آن با هیچ‌یک از اصول ساختمان سازی تطابق ندارد.
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی شهرداری و سازمان‌های متولی امر، نظیر نظام مهندسی ساختمان، در حال حاضر ۶۵ درصد ساختمان‌سازی‌هایی که در یزد انجام می‌شود، غیرمجاز است.
دنیا در مسیر ساختمان‌های سبز؛ شهر جهانی در خان اول سبک سازی
در شرایطی که در اغلب نقاط دنیا به سمت احداث ساختمان‌های سبز می‌روند و نسل جدیدی از احداث ساختمان شکل گرفته است، در استان یزد هنوز درگیر ساختمان‌های سنتی، بی‌کیفیت و غیرمجاز هستیم و بیشترین خلاقیتی که در این صنعت استان رخ داده، سبک سازی و صنعتی سازی است و این یعنی هنوز در خان اول ساختمان‌سازی با روش‌های علمی گیر کرده‌ایم.
اما عوامل شکل‌گیری ساختمان‌های غیرمجاز و فاقد عمر مفید در یزد بسیار است و مردم و مسئولان و متولیان امر هر کدام نظری در این زمینه دارند.
دلایل مردم برای اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز
برخی مردم، پروسه طولانی صدور مجوز و پروانه ساخت توسط شهرداری و سازمان نظام مهندسی را دلیل اقدام برای ساخت و سازهای غیرمجاز می‌دانند و عده‌ای دیگر نیز هزینه‌های بالای صدور پروانه ساخت را دلیل آن می‌دانند.
پروانه ساخت با نظر شهرداری و سازمان نظام مهندسی صادر می‌شود و داشتن مهندس ناظر یکی از شرایط ساخت و ساز دارای مجوز است اما بسیاری از مردم از مواردی همچون نداشتن تعهد برخی مهندسان برای حضور در ساختمان و نظارت مؤثر بر روند ساخت بنا، ناکافی بودن دانش فنی برخی مهندسان و برخی دیگر از دردسرهای این ماجرا گلایه دارند و به اصطلاح از خیر آن گذشته‌اند.
اما برخی مسئولان دلایل دیگری را علت افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در شهر جهانی یزد می‌دانند.
زمین‌های مشاغ و فاقد سند مالکیت منشأ تخلف سازی در یزد
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد در این زمینه گفت: یکی از مواردی که منشأ تخلف سازی در یزد است، زمین‌های مشاع و فاقد سند مالکیت است که شهرداری برای آنها پروانه ساخت صادر نمی‌کرد و مردم ناچار بودند خارج از ساختار ساخت‌وساز مجاز اقدام به احداث بنا کنند.
علی‌اصغر زحمتکش بیان کرد: خوشبختانه این مشکل مدتی است که برطرف شده و شهرداری مدتی است که به زمین‌های مشاع و قولنامه‌ای نیز پروانه ساخت می‌دهد و امید داریم روند ساخت و ساز در این اراضی قانونمند شود.
وی با اشاره به اینکه بر اساس قانون شهرداری، زمین‌های تفکیکی که زیر حدنصاب متراژ مدنظر شهرداری بود، پروانه ساخت به آنها داده نمی‌شد، افزود: به عنوان مثال اگر زمینی در منطقه‌ای زیر ۲۰۰ متر تعیین شده توسط شهرداری بود، به ناچار باید به سمت ساخت و ساز بدون مجوز می‌رفت.
زحمتکش یادآور شد: با پیگیری‌های انجام شده، شهرداری موافقت کرد تا حدنصاب زمین‌های تفکیکی، برای اخذ پروانه کاهش پیدا کند.
منافعی که با ساخت و سازهای خار ج از ساختار تأمین می‌شود
وی ادامه داد: یکی از مهمترین مشکلاتی که در صنعت ساختمان سازی یزد وجود دارد، حضور مافیای صنعت ساختمان است که از ساختمان سازی به شکل اصولی جلوگیری می‌کند زیرا منافع خود را در ساخت و سازهای خارج از ساختار می‌دانند.
زحمتکش در مورد انتقاد مردم از بی تعهدی برخی مهندسان ناظر نیز اظهار داشت: ساز و کارهای نظارت بر این روند در سازمان نظام مهندسی بهبود یافته که یکی از آنها، شفاف شدن سامانه نظارت است.
وی همچنین از تقویت دانش مهندسان با برگزاری دوره‌های آموزشی خبر داد و گفت: تاکنون ۱۱۳ دوره آموزشی به صورت آنلاین در هفت رشته تخصصی ساختمان برگزار شده است.
برخی دستگاه‌ها از جمله شهرداری نیز تلاش‌هایی را برای کاهش ساخت و سازهای غیرمجاز آغاز کرده‌اند اما هنوز موفقیت چشمگیری کسب نشده است.
شهرداری یزد با راه‌اندازی پلیس ساختمان، تلاش کرده تا با روش‌های قهری اقدام به کنترل ساخت و سازهای غیرمجاز کند.
برون سپاری پلیس ساختمان در ۳ منطقه شهرداری یزد
شهرار یزد اظهار داشت: پلیس سخاتمان به زودی به بخش ساخت و سازهای غیرمجاز ورود می‌کند.
جمال الدین عزیزی عنوان کرد: پلیس ساختمان در سه ناحیه شهرداری یزد به بخش خصوصی واگذار شده و امیدواریم بتوانیم با فعالیت این بخش، از ساخت و سازهای غیرمجاز از بدو شروع، جلوگیری کنیم.
البته در ساخت و سازهای غیرمجاز گلایه‌های بسیاری از شهرداری وجود دارد و هم مردم و هم سازمان‌هایی نظیر سازمان نظام مهندسی ساختمان در این زمینه مواردی را مطرح می‌کنند که جای پیگیری و اصلاح روند امور را دارد.
بی‌تفاوتی شهرداری به گزارش‌های مهندسان سازمان نظام مهندسی ساختمان
یکی دیگر از موارد مطرح شده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان، بی‌تفاوتی شهرداری نسبت به گزارش‌های مهندسان این ساختمان است که این شیوه، عملاً نظارت‌های مهندسان ساختمان را بی تأثیر می‌کند و به عبارتی تفاوتی در بود و نبود آنها ایجاد نمی‌کند.
از حجم گسترده ساختمان‌سازی که هم‌اکنون در یزد انجام می‌شود، تنها یک میلیون مترمربع معادل ۳۵ درصد این میزان روند قانونی را طی می‌کند و ۶۵ درصد ساخت و ساز غیرمجاز، رقم بسیار بزرگی است که می‌تواند برای آینده این شهر خطری بالقوه باشد.
ورود جدی شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان و معاونت امور عمرانی استانداری یزد به این مقوله و شناسایی عوامل و مؤلفه‌های میل مردم به تخلف در ساخت و ساز ضروری است و به نظر می‌رسد در کنار شناسایی عوامل و ارائه راهکار برای آنها، مقوله آموزش و فرهنگ سازی نیز باید به شکل جدی‌تری مدنظر متولیان امر قرار گیرد تا شهر جهانی یزد همچنان هم میراث‌دار معماری فاخر، ارزشمند و با دوام نیاکان خود باشد.