تصورات مردم ۱۰۰ سال قبل از آینده چه بود؟

جهان ما در ۱۰۰ سال گذشته تغییرات شگرفی به خود دیده است. شاید شما هم به این فکر کرده باشید که مردم حدود یک قرن قبل، از آینده چه تصوراتی در ذهن داشتند.

پیش‌بینی آینده امری پرمخاطره است؛ به‌همین‌دلیل، بسیاری از افرادی که سعی می‌کنند آینده را پیش‌بینی کنند، این کار را با زبانی مبهم انجام می‌دهند؛ زبانی که به‌راحتی راه را برای تعبیر و تفسیر‌های مختلف باز می‌گذارد.

کسانی که حدود یک قرن قبل زندگی می‌کردند، مطمئناً از تصور دنیای آینده هیچ ابایی نداشتند و نکته‌ی شگفت‌انگیز نه دقت پیش‌بینی‌های مردم حدود ۱۰۰ سال قبل، بلکه خوش‌بینی جمعی ما انسان‌ها است.

اگرچه ویران‌شهری که علمی‌تخیلی‌ها به تصور کشیدند توجهات را معطوف خود کرده، وقتی به آنچه نگاه کنید که مردم واقعاً برای اوایل قرن بیست‌ویکم پیش‌بینی می‌کردند، متوجه می‌شوید چه دنیای هیجان‌انگیزی را توصیف کرده‌اند.

در این مطلب نگاهی گذرا به دنیایی خواهیم انداخت که مردم ۱۰۰ سال پیش‌بینی کرده بودند.

سفر‌های همیشگی به کره‌ی ماه

احتمالا چندان تعجب‌آور نیست که مردم در آغاز قرن بیستم و کمی قبل از آن مطمئن بودند که ماه مقصد آسانی برای ما انسان‌ها خواهد بود.

 در این زمینه بحثی نیست؛ چون ما انسان‌ها از هزاران سال قبل داستان‌هایی با مضمون سفر و زندگی در قمر طبیعی زمین، ماه، روایت کرده بودیم.  مضمون مشترک در بسیاری از این داستان‌ها این فرض مطمئن است که سفر به ماه درنهایت به اتفاقی عادی تبدیل می‌شود.

جوزف گلانویل، نویسنده‌ی انگلستانی، در سال ۱۶۶۱ پیش‌بینی کرد که سفر به ماه روزی به‌آسانی سفر به آمریکا خواهد بود که در آن زمان کار چندان راحتی نبود.  ژول ورن، نویسنده‌ی شهیر فرانسوی، نیز در سال ۱۸۶۵ کتاب «از زمین به ماه» را منتشر کرد. در این کتاب جذاب علمی‌تخیلی، حتی روش بسیار دقیقی برای سفر به ماه با قطار فضایی شرح داده شده بود.

تلفن‌های تصویری

یکی از پیش‌بینی‌های رایج مردم در ۱۰۰ سال قبل استفاده بسیار گسترده از تلفن‌های تصویری بود. جالب اینکه حتی قبل از اینکه هواپیما اختراع شود، مردم تصور کاملاً روشنی از دستگاه‌هایی شبیه به نرم‌افزار زوم امروزی داشتند. کارت‌پستالی بسیار جالب از اوایل قرن بیستم خانم شیک‌پوشی در پاریس را نشان می‌دهد که با مردی (ظاهراً در کشور چین) گفتگو می‌کند.

در نقاشی مشابهی (تصویر بالا)، مردی را می‌بینیم که روی مبل لم داده است و با زنی که روی صفحه‌نمایش بزرگی (بیشتر شبیه به یک آینه قدی) نشان داده می‌شود، به‌صورت تصویری صحبت می‌کند. دستگاهی که می‌بینیم با بلندگو‌های حلزونی گرامافون و دهنی تلفن‌های قدیمی است؛ اما ایده‌ی کلی آن واقعاً دیوانه‌کننده است.

ماشین‌های پرنده

ماشین‌های پرنده هم از نماد‌های همیشگی داستان‌های علمی‌تخیلی و آینده‌نگرانه بوده‌اند. حجم زیاد ماشین‌های پرنده در پیش‌بینی‌های آینده به‌طوری است که حتی برخی اوقات به شوخی گفته می‌شود دسترسی‌نداشتن به ماشین‌های پرنده در قرن بیستم‌ویکم، ممکن است به‌دلیل پیشرفت ناکافی فناوری باشد.

تاریخچه‌ی ماشین‌های پرنده به گذشته‌های دور برمی‌گردد. مجموعه‌ای از کارت‌پستال‌هایی در دوران ویکتوریا (۱۸۳۷ تا ۹۰۱۱) منتشر شده بود که در آن‌ها به‌وضوح انواع ماشین‌ها و وسایل پرنده دیگر نقاشی شده بود. در یکی از این کارت‌پستال‌ها (تصویر بالا)، پستچی‌ای را می‌بینیم که سوار بر خودرویی پرنده نامه‌ها را به‌دست مردم می‌رساند.

اگرچه مفهوم موجودات مصنوعی قدمت طولانی در تاریخ بشر دارد، اصطلاح «ربات» درحدود سال ۱۹۲۱ برای اولین‌بار وارد فرهنگ لغت شد. در این سال،  کارل چاپک، نویسنده و فیلسوف اهل کشور چک، نمایشنامه «ربات‌های جهانی روسوم» را به رشته تحریر درآورد.

در این نمایشنامه که مضمون اصلی ماشینی‌شدن جهان و به عقب رانده‌شدن انسانیت بود، او از کلمه چکی «روباتا» به‌معنای کار اجباری استفاده کرد که خود از کلمه‌ی اسلاوی به‌معنی «برده» گرفته شده بود.

بااین‌حال، بیشتر مردم از مفهوم اصلی چاپک فاصله گرفتند و آینده‌ای باشکوه را متصور شدند که در آن ربات‌ها تمام کار‌های یدی ما از کوتاه‌کردن مو تا تمیزکردن خانه‌ها را انجام می‌دهند. همان‌طورکه ۱۰۰ سال قبل پیش‌بینی می‌شد، ربات‌ها در قرن بیست‌ویکم خانه‌های دست‌کم برخی از ما انسان‌ها را تمیز می‌کنند؛ اما هیچ‌کدام از جارو برقی‌های اتوماتیک امروزی مانند رومبا به‌اندازه‌ی دستگاه‌های عنکبوتی که در کارت‌پستال‌های آغاز قرن بیستم نقاشی شده‌اند، جالب نیستند.